Trends en ontwikkelingen
Schaarse ruimte
Het zoeken naar ruimte voor wonen, werken, recreëren en verblijven geeft een continue spanning. En daarbij maakt de energie- en warmtetransitie ook aanspraak op de schaarse ruimte. Het is een uitdaging om de concurrerende ruimtevragen integraal af te wegen en waar mogelijk multifunctioneel gebruik te maken van ruimte. De volgende ontwikkelingen leiden tot extra ruimtevraag:
Woningmarkt
Op de woningmarkt is sprake van grote krapte. Zowel de koop- als de huurmarkt zijn overspannen. Vraag en aanbod zijn steeds verder uit elkaar gegroeid. De koopprijzen stijgen nog steeds en de wachttijden voor huurwoningen worden langer. Tegelijkertijd verandert de woningvraag. Er zijn steeds meer één- en tweepersoonshuishoudens en een deel daarvan wil anders wonen dan in de traditionele eengezinswoning. Dit komt onder andere door de individualisering en het langer zelfstandig blijven wonen van ouderen. De uitstroom uit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen draagt ook bij aan deze ontwikkeling. De vraag naar flexibele en tijdelijke woonruimte neemt toe, onder andere voor spoedzoekers, zoals vluchtelingen. De vraag naar arbeidsmigranten/internationale werknemers voor de arbeidsintensieve bollenteelt en werkgelegenheid in de regio leidt tot een vraag naar daarbij passende (kwalitatieve) huisvesting.
De overheid neemt momenteel meer regie om de impasse op de woningmarkt te doorbreken.
De rijksoverheid stuurt met de Nationale Woon- en Bouwagenda en bijbehorende programma’s op voldoende woningen voor iedereen, betaalbaarheid en kwaliteit. Hoofddoel is de bouw van 900.000 woningen tot en met 2030, waarbij 65% van het totale programma moet worden gerealiseerd in het betaalbare segment, met voldoende woningen voor aandachtsgroepen en ouderen.
In maart 2023 hebben rijksoverheid, provincie, gemeenten en corporaties de Regionale realisatieagenda Wonen Holland Rijnland getekend. Daarin is de ambitie opgenomen om 30.500 woningen te bouwen tot 2030, waarvan 2/3e in het betaalbare segment (30% in de sociale huur en 35% middeldure huur en/of betaalbare koop). In de realisatieagenda hebben partijen afspraken gemaakt over hoe zij de woningbouwopgave versneld willen realiseren. Er zijn grote uitdagingen: een tekort aan mensen en middelen in de bouw, hoge bouwkosten, ingewikkelde procedures, het stikstofprobleem en het energie- en klimaatvraagstuk. De steun van verschillende overheidslagen en andere partners is van essentieel belang. Er gaat een regionale versnellingstafel van start waar alles bij elkaar komt om zo daadwerkelijk woningbouwprojecten sneller te kunnen uitvoeren.
Op 1 juli 2023 is de Wet goed verhuurderschap van kracht geworden. Vanaf 1 januari 2024 moet de gemeente een meldpunt hebben voor klachten over ongewenst verhuurgedrag. Daarnaast is nieuwe wetgeving in de maak. De toekomstige wijziging van de Huisvestingswet 2014 biedt meer mogelijkheden om woningtoewijzingen voor specifieke inkomens- en doelgroepen te regelen. Het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting geeft de Rijksoverheid, provincies en gemeenten de wettelijke instrumenten om samen regie te voeren op de volkshuisvesting. Het wetsvoorstel Wet Betaalbare huur beoogt dat een groter gedeelte van de huurmarkt een maximale huurprijs krijgt. Bij invoering krijgt de gemeente een rol in de handhaving.
De vernieuwde Regionale Woonagenda Holland Rijnland is medio 2023 vastgesteld en beschrijft de afspraken over woningbouw in onze regio. De gemeenten in Holland Rijnland maken zich sterk om tot en met 2030 30.500 nieuwe woningen te bouwen, waarvan 30% een sociale huurwoning is en 35% een middeldure huurwoning of een betaalbare koopwoning. Voor de subregio Noord (Hillegom, Lisse, Teylingen en Noordwijk) is de opgave 6.500-7.500 woningen. Om dit voor elkaar te krijgen, werken we intensief samen met andere gemeenten en coördineren we onze gezamenlijke aanpak.
Op 1 januari 2024 gaat de geactualiseerde Huisvestingsverordening Holland Rijnland in. Deze verordening regelt de verdeling van woonruimten in onze regio en zorgt ervoor dat er voldoende woningen beschikbaar blijven voor zowel reguliere woningzoekenden als specifieke aandachtsgroepen; mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben. Een belangrijk speerpunt van de vernieuwde Huisvestingsverordening is het bevorderen van de doorstroming op de woningmarkt.
Veiligheid
Het thema veiligheid krijgt een steeds prominentere en omvangrijkere rol op de gemeentelijke agenda. Daarbij groeit de verantwoordelijkheid en de onderwerpen die eronder vallen, zoals de bestrijding van georganiseerde misdaad, de veiligheid op straat, in de directe woonomgeving, bij de aanpak van cybercrime, toezicht en handhaving en inzet op crisissen (covid, Oekraïne, vluchtelingen). Dit vraagt om integrale ketenoverstijgende samenwerking, waarbij de gemeente vanuit veiligheid een regierol heeft.
Ondermijning
Weerbaarheid tegen ondermijning van de democratische rechtsorde is een belangrijk thema, zowel landelijk als lokaal. Duidelijk is dat de wereld om ons heen in hoog tempo verandert en de problematiek steeds complexer wordt. Dit vraagt om een andere, integrale manier van werken en het aanbrengen van focus.
Recreatie (in het groen)
Met de toenemende verstedelijking neemt de behoefte aan recreatiegebieden en groen toe. Inwoners hebben behoefte aan voldoende groene gebieden van goede kwaliteit voor bewegen, recreëren, natuur en rust.
Infrastructuur en mobiliteit
De toenemende verstedelijking leidt tot zwaardere belasting van de bestaande infrastructuur en vervoersvormen. Dat betekent knelpunten in de capaciteit, veiligheid en leefbaarheid. Robuuste en duurzamere vormen van ontsluiting en mobiliteit vragen om extra ruimte.
Krimp en schaalvergroting
De komende jaren zet de krimp in het aantal bedrijven in de bollensector door. Dat resulteert in verdergaande schaalvergroting en specialisatie binnen de sector, met aandacht voor duurzaam bodembeheer.
Duurzame energie en klimaatadaptatie
Voor de omschakeling van fossiele naar duurzame energiebronnen is veel ruimte nodig, zowel boven de grond (o.a. zonneweides en/of windturbines) als ondergronds (warmtesystemen). Ook voor het klimaatbestendig inrichten van wijken is extra ruimte nodig (o.a. waterberging, meer groen in woonwijken en biodiversiteit).
Klimaat
Het klimaat verandert wereldwijd. De gemiddelde temperatuur en zeespiegel stijgen en de seizoenen worden verstoord. Bovendien nemen de weersextremen toe, zoals langere periodes van droogte, hitte en hevige regenbuien. Om te zorgen dat ook voor de komende generaties onze planeet een goede plek is om te leven, moeten we samen optrekken om de klimaatverandering tegen te gaan.
CO2-reductie
In het Klimaatakkoord is de doelstelling neergelegd om de nationale broeikasgasuitstoot in 2030 met 49% terug te dringen ten opzichte van 1990. Er zijn landelijk concrete maatregelen opgenomen om deze doelstelling te behalen.
Biodiversiteit
De mens kan niet zonder flora en fauna, en wel om de simpele reden dat het ecosysteem ons verscheidene diensten verleent. Het voorziet ons van tastbare zaken als voedsel, medicijnen en bouwmaterialen. Het biedt ons ook recreatiemogelijkheden, het speelt een rol in ons geluk en bovenal voorzien planten ons van zuurstof. Daarnaast speelt flora en fauna een belangrijke rol bij de huidige uitdagingen die op ons afkomen waaronder een veranderend klimaat. Met het oog op de toekomst is een duurzaam flora- en faunabeleid urgenter dan ooit en zal de huidige trend moeten keren.
Voor de komende jaren betekent dit dat we allerlei duurzame veranderingen moeten inpassen in de leefomgeving zoals het verduurzamen van de gebouwde omgeving en de omschakeling naar duurzame energie. Teylingen wil een duurzame gemeente zijn. Dit vergt actieve betrokkenheid van maatschappelijke organisaties, ondernemers en inwoners.
Meer integraal werken
De komst van de Omgevingswet betekent voor de overheid een verandering in het denken over een veilige en gezonde (fysieke) leefomgeving. Een belangrijk verschil tussen de Omgevingswet en de 'oude manier van werken' is dat niet langer allerlei sectoraal beleid op elkaar wordt gestapeld (zoals parkeernormen, structuurvisies, detailhandelsbeleid en woonbeleid) maar dat wordt uitgegaan van een integrale beleidscyclus en integrale gebiedsontwikkeling. In deze gebiedsontwikkelingen worden zaken zoals gezondheid, klimaatadaptatie, erfgoed, landschap, mobiliteit, biodiversiteit en veiligheid betrokken bij de afweging om zo integraal naar ontwikkelingen te kijken.